Tarczownica islandzka – Cetraria Islandica (L.) Ach. (płucnica islandzka)- to porost występujący na wszystkich kontynentach półkuli północnej, na obszarze Polski jest rośliną pod ochroną. Jej ulubionym miejscem bytowania są pnie drzew oraz skaliste podłoża. Tarczownica islandzka to roślina wieloletnia osiągającą wysokość do około 6 – 10 cm. Górna strona plechy jest oliwkowo-brązowa, a dolna plamista w kolorze jasnoszarym. Porost ma krzaczkowaty pokrój i rozgałęzia się na kędzierzawe, coraz drobniejsze listki. Krawędź plechy jest uwypuklona do góry.
Występuje w suchych borach sosnowych na podłożu piaszczystym i próchniczym, czasami na wrzosowiskach lub skałach. Jest dość pospolita na całym niżu i w górach, jednak systematycznie wyniszczana przez zbieraczy.
Tarczownica Islandzka – zastosowanie
Surowcem zielarskim w przypadku Tarczownicy Islandzkiej jest wysuszona plecha – Lichen islandicus. Okres zbioru trwa przez cały rok, najlepiej latem, w czasie, gdy nie ma opadów. Zaleca się suszenie w temperaturze pokojowej.
W skład tej rośliny wchodzą głównie liczne polisacharydy (licheniną, Izolicheninę), kwasy porostowe i sole mineralna. Wśród licznych zalet tarczownicy islandzkiej najczęściej wymienia się jej działanie:
– pobudzające,
– bakteriobójcze,
– przeciwpotne,
– przeciwskurczowo,
– osłaniająco.
Tarczownica zawiera do 4% gorzkich kwasów porostowych (m.in. kw. fumaroprotocetratowy, kw. D-protolichesterynowy, kw. usninowy), wielocukry (lichenina i izolichenina) do 70%, śluzy, sole mineralne.
Tarczownica wchodzi w skład wielu gotowych mieszanek ziołowych. Dawniej płucnicę dodawano w czasie głodu do chleba.
Tarczownica Islandzka – właściwości lecznicze
Tarczownica Islandzka wykorzystywana jest bardzo często w celach leczniczych. Jest to podyktowane głównie tym iż zawiera ona liczne kwasy (które nazywa się „miękkimi antybiotykami”), w tym ok. 2 proc. kwasu cetrarowego, który ma właściwości bakteriostatyczne oraz pobudzające perystaltykę jelit.
Szczególnie ważną rolę w stosowaniu tarczownicy odgrywa kwas krzemowy oraz kwas protolichesterynowy. Dlaczego? Otóż kwas protolichesterynowy działa na chorobotwórczą dla człowieka bakterię Helicobacter pylori, która odpowiada za rozwój choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy. Znajdują się w nim też hemicelulozy, węglowodany, śluzy, popiół, sole mineralne (krzem, miedź, jod), witamina A i B1.
Tarczownica islandzka szczególnie znana jest w przeciwdziałaniu takich stanów jak:
– nieżyty górnych dróg oddechowych,
– stany zapalne żołądka,
– liczne infekcje i stany zapalne gardła,
– dysfunkcje jamy ustnej,
– suchy kaszel,
– wspomagająco przy uszkodzeniach śluzówki przewodu pokarmowego,
– w stanach owrzodzenia żołądka,
– dysfunkcjach jelitowych,
– w celach pobudzenia wydzielania soku żołądkowego,
– zwiększenie apetytu,
– zalecany w celach wzmocnienia organizmu,
– wspomagająco przy leczeniu gruźlicy,
– w chorobie wrzodowej,
– chorobach płuc,
– zwiększa wydzielanie śliny,
– stosowany jako naturalny środek na chorobę morską i lokomocyjną.
Maceraty i napary z tarczownicy islandzkiej są bardzo wartościowymi preparatami do celów kosmetycznych. Posiadają bowiem właściwości odtruwające, oczyszczające, nawilżające, osłaniające, antyseptyczne, przeciwzapalne, przeciwłuszczycowe i przeciwtrądzikowe. Regularnie stosowane hamują nadmierne wydzielanie łoju. Mogą być również wykorzystane do leczenia zniszczonych włosów (płukanki).
Tarczownica Islandzka – sposób użycia
W leczeniu schorzeń skórnych zaleca się stosowanie nalewki, ekstraktu lub odwar z tarczownicy. Doskonały jest także olej porostowy: pół szklanki plechy płucnicy, zalać 150 oleju słonecznikowego lub sojowego o temp. 60stopni C; wytrawiać 7 dni; przefiltrować. Należy go stosować do przemywania, wcierania, maseczek olejowych, kąpieli olejowych na zniszczone włosy oraz do okładów i lewatyw (stany zapalne jelit i odbytu, hemoroidy, parcie na kał, zaparcia).
Wywar
Przepis; należy 10-30 g sproszkowanego surowca zalać 1 litrem wody i gotować aż do uzyskania objętości 800 ml. Podawać 1 – 2 łyżek 2 – 3 razy dziennie.
Napar
Przepis; należy 2 łyżki plechy zalać 1 szklanką wrzącej wody; odstawić na 30 min. i przecedzić. Pić 4-6 razy dz. po 50 ml (zasada często i mało); dzieci ważące: 5-6 kg – 4 ml, 7-8 kg – 5-5,7 ml, 9-10 kg – 6-7 ml, 15-20 kg – 10,7-14 ml, 25-30 kg – 17,3-21 ml, 35-40 kg – 25-27,8 ml, 45-90 kg – 32- 36 ml, 4-6 razy dz.
Odwar
Przepis; należy 2 łyżki plechy zalać 1 szklanką wody; gotować 15 minut; przecedzić. Pić jak napar.
Macerat
Przepis; należy 2 łyżki rozdrobnionej płucnicy zalać 1 szklanką ciepłej przegotowanej wody; odstawić na 5 godzin; przecedzić. Stosować zewnętrznie lub doustnie.
Nalewka porostowa
Przepis; należy pół szklanki plechy zalać 300 ml wódki lub wina; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Zażywać 4-6 razy dz. po pół łyżeczki lub 3-4 razy dz. po 5-10 ml. Przeznaczona jest również do przemywania skóry. Dzieciom podawać w mleku z miodem lub w herbacie tymiankowej albo lebiodkowej.
Nalewka klasyczna z płucnicy
Przepis; należy 1 część surowca zalać 5 częściami alkoholu 70%, odstawić na 7 dni, przefiltrować.
Ekstrakt
Przepis; należy pół szklanki plechy zalać 150 ml alkoholu 40-70%; wytrawiać 10 dni; przefiltrować. Zażywać 4 razy dz. po pół łyżeczki.
